Najstarszą polską organizacją łączącą cele niepodległościowe z działalnością sportową i wychowawczą jest Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Ojczyzną tej organizacji są Czechy, gdzie w atmosferze wielkiego ożywienia narodowego 16 lutego 1862 r. powstało Praskie Zrzeszenie Gimnastyczne, które wkrótce przybrało nazwę „Sokół”. Założenie „Sokoła” było w pewnym sensie odpowiedzią na działalność zamieszkałej w Czechach ludności niemieckiej aktywnie uczestniczącej w rozbudowie swoich organizacji. Dążenia i cele tego patriotycznego stowarzyszenia zawarte zostały w haśle „Tużme se” (“krzepmy się”). Idea sokolstwa rozprzestrzeniała się na ziemiach czeskich szczególnie w środowiskach, w których budziła się myśl niepodległościowa, a widowiskowe ćwiczenia zespołowe znalazły wielu zwolenników.

Atrakcyjny program gimnastyczny oraz nasycone patriotyzmem hasła sprawiły, że dążeniami tego stowarzyszenia zainteresowano się wkrótce poza granicami Czech. W tym samym roku, w czerwcu, w Poznaniu profesor Gimnazjum św. Marii Magdaleny, Bonifacy Łazarewicz podjął próbę założenia polskiego stowarzyszenia gimnastycznego. Wiedział on o powstaniu „Sokoła” w Czechach. Ponieważ władze pruskie nie wyraziły zgody Łazarewicz utworzył sekcję polskiego stowarzyszenia gimnastycznego przy Towarzystwie Przemysłowców Polskich. Zebranie członków, połączone z ćwiczeniami, odbyło się 22 listopada 1862 r. Prawdopodobnie władze niemieckie, zaniepokojone patriotyczną postawą polskiej młodzieży w okresie przygotowań do powstania styczniowego 1863 r. zawiesiły działalność polskich gimnastyków.

Rok 1863 zamiast niepodległości przyniósł Polsce klęskę. Mimo rozczarowania i apatii po upadku powstania styczniowego we Lwowie istniało silne środowisko demokratyczno-liberalne oraz gorączkowa walka o autonomię i swobody narodowe. Towarzyszyła temu atmosfera coraz szerszej akceptacji programów pozytywistycznych i liberalizacji stosunków w Monarchii Austriackiej. Następstwem tego było wprowadzenie rządów konstytucyjnych oraz częściowej autonomii i samorządu a także prawa do stowarzyszania się obywateli w krajach wchodzących w skład monarchii. W tych okolicznościach, za przykładem „Sokoła” czeskiego, doszło w środowisku studenckim Lwowa, z inicjatywy Klemensa Żukotyńskiego i Ludwika Gontentala, do zorganizowania w drugiej połowie 1866 r. kółka gimnastycznego, którego celem było wspólne uprawianie gimnastyki i szermierki. Dnia 24 grudnia 1866 r. złożono do Namiestnictwa odpowiednie podanie, prosząc o zatwierdzenie statutu towarzystwa. Po dokonaniu drobnych zmian w tekście tłumaczenia, statut został zatwierdzony. Dzień zatwierdzenia – 7 lutego 1867 r. – przyjmuje się za datę narodzin polskiego „Sokoła”. Artykuł 8 statutu wymienia jako godło Towarzystwa sokoła w locie. Wkrótce prasa lwowska i społeczeństwo nazywać je zaczęli „Sokołem”. Nazwa ta się upowszechniła i statut z 1869 r. ma już jako oficjalną nazwę: Statut „Sokoła”. Po zatwierdzeniu statutu, komitet zorganizował walne zgromadzenie, na którym pierwszym prezesem wybrano dr Józefa Millereta, a jego zastępcą hrabiego Jana Aleksandra Fredrę, (syna Aleksandra Fredry, wybitnego polskiego pisarza).

We Włoszakowicach jeszcze w czasach zaborów mieszkańcy zaczęli się organizować społecznie, narodowo i gospodarczo. Mimo trudnych warunków materialnych większości społeczeństwa następował rozwój życia kulturalnego. Ożywioną działalność wykazywały Koło Włościanek, Ochotnicza Straż Pożarna, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Żeńskiej. 14 czerwca 1921 r. założono we Włoszakowicach Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Członkami założycielami byli: Jan Kędziora, Jakub Jędrzychowski i Piotr Stachowski.

Zasadniczą działalnością towarzystwa było propagowanie sportu i ćwiczeń fizycznych wśród młodzieży. Regularnie dwa razy w tygodniu odbywały się lekcje ćwiczeń w wynajętej sali. Zgodnie z ideą sokolą i hasłem „w zdrowym ciele – zdrowy duch”, prowadzone lekcje ćwiczeń były urozmaicane różnymi zabawami towarzyskimi i ruchowymi. Najwięcej czasu przeznaczano na ćwiczenia gimnastyczne, w tym rytmiczne. Były one wykonywane w takt melodii granej przez orkiestrę, a pokazy tzw. „piramid” – tworzonych przez druhów, budziły podziw publiczności. Ćwiczenia takie przygotowywane były w poszczególnych gniazdach sokolich do zbiorowych popisów podczas okręgowych zlotów sokolich. Zloty Okręgu Leszczyńskiego odbywały się w Lesznie, a od 1936 r. w Krobi. Poza tym był Zlot Dzielnicowy w 1929 r. i 1932 r. w Poznaniu. Oprócz tego towarzystwo organizowało wiele imprez towarzyskich – wycieczki, zabawy, festyny z pokazami sprawności drużyn. Już w pierwszym miesiącu działalności „Sokół” urządził zabawę latową na wolnym powietrzu. We wrześniu tego samego roku z inicjatywy towarzystwa odbyły się Dożynki Gromadzkie. Imprezy te były organizowane cyklicznie aż do wybuchu II wojny światowej.

Szczególną popularnością wśród młodzieży Włoszakowic cieszyło się amatorskie kółko teatralne działające w strukturach towarzystwa. Pierwsze przedstawienie dla szerokiej publiczności wystawiono w grudniu 1921 r. Był to dramat w 3 aktach „Pałka Madeja” w reżyserii pana Wytyka i pana Chociszewskiego. W 1929 r. towarzystwo liczyło 43 osoby, był to stan podstawowy członków, w niektórych latach liczba ich wzrastała do 60. W 1931 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” obchodziło swoje 10 – lecie i pracowało pod zarządem w składzie: Jan Kędziora – prezes, Władysław Piasny – naczelnik, Jakub Jędrzychowski – wiceprezes, Franciszek Rozwałka – sekretarz, Piotr Stachowski – skarbnik. Od 1936 r. prezesem został Stefan Skorupiński, który stał się jednym z najczynniejszych aktywistów „Sokoła”. Pozostali członkowie zarządu to: Jan Kamieniarz – wiceprezes, Stanisław Weigt – sekretarz, Feliks Maluśki – skarbnik. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” istniało we Włoszakowicach do 1939 r.

Po wyzwoleniu w 1945 roku reaktywowano tylko drużynę regionalną, która przekształciła się wkrótce w popularny na terenie całego kraju Zespół Regionalny Pieśni i Tańca, prowadzonego do 1970 roku przez byłego prezesa towarzystwa Stefana Skorupińskiego. Do lat dziewięćdziesiątych we Włoszakowicach działało kilka nieformalnych grup sportowo – turystycznych. Aspiracją działaczy sportowych było założenie prężnej organizacji sportowo – turystycznej, skupiającej jak najwięcej osób zainteresowanych rozwojem sportu i czynnym wypoczynkiem. Takie możliwości dało reaktywowanie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Inicjatorzy odrodzenia towarzystwa spotykali się czterokrotnie w październiku 1994 r. W czasie tych spotkań dyskutowano nad celem, zakresem działalności, opracowywano statut towarzystwa. Efektem tego było zebranie założycielskie zwołane w dniu 22 listopada 1994 r. W trakcie obrad z udziałem Wójta Gminy Włoszakowice Stanisława Waligóry przyjęto projekt statutu i wybrano tymczasowy zarząd w składzie: Leszek Jagodzik, Grzegorz Trojanowski, Danuta Walkowiak, Marek Nowak, Piotr Mądrzak. Zarząd zobowiązany został do zarejestrowania gniazda w sądzie i upełnomocniony do działania na rzecz i w imieniu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” do czasu zarejestrowania towarzystwa i walnego zebrania wszystkich członków. 13 lutego 1995 r. pismem Zarządu Gminy Włoszakowice Towarzystwo otrzymało budynek gospodarczy w celu przygotowania go dla celów organizacji.

11 marca 1996 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Włoszakowice na mocy postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń pod numerem RST2148. Pierwsze Walne Zebranie nowo powstałego towarzystwa odbyło się 14 czerwca 1996 r. – dokładnie w 75 rocznicę powstania Towarzystwa Gimnastycznego we Włoszakowicach. Wybrano Zarząd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w składzie: Kazimierz Jankowiak – prezes, Leszek Jagodzik – wiceprezes, Henryk Jagodzik – skarbnik, Danuta Walkowiak – sekretarz, Grzegorz Trojanowski – naczelnik wyszkolenia sokolego, Mariola Żołędziejewska – zastępca naczelnika, Roman Maluśki – gospodarz obiektu. Wybrano  również Komisję Rewizyjną, której członkami zostali: Jan Husiatyński, Ryszard Krawczyk, Ewa Zięta. W strukturze uwzględniono działalność czterech sekcji: sekcja piłki nożnej, sekcja piłki siatkowej, sekcja turystyki rowerowej, sekcja turystyki pieszej. Reaktywowane gniazdo sokole przyjęło jako symbol “sokoła w locie” a jako hymn „Marsz Sokołów”.

Od momentu reaktywowania w 1994 roku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Włoszakowicach następuje jego dynamiczny rozwój. Liczba członków w przeciągu 10 lat wzrosła z 18 do 91. Wzrost liczby członków spowodowany był w dużej mierze rozszerzeniem zakresu działalności o nowe dyscypliny sportowe i rekreacyjne.

Po 10 latach najliczniejszą i najprężniej działającą sekcją była sekcja piłki nożnej. W jej ramach działały drużyny piłkarskie: seniorów, juniorów, trampkarzy, które zrzeszały około 60 zawodników. Inną sekcją piłkarską w Towarzystwie była sekcja Oldboys. Sekcja zrzeszała zawodników, którzy ukończyli 35 rok życia. Sekcja uczestniczyła w turniejach i spotkaniach towarzyskich. Utrzymywała kontakty z podobnymi drużynami z Rzeszowa, Bierunia i Lubinia. Praca wykonywana przez druhów z sekcji piłkarskiej była wysoko oceniana przez Zarząd Towarzystwa i Polski Związek Piłki Nożnej. Dowodem tego było przyznanie członkom towarzystwa odznak PZPN w Warszawie, WZPN w Poznaniu i OZPN w Lesznie. Mecze wszystkich drużyn były przedmiotem dużego zainteresowania mieszkańców wsi. Kibicowanie rozgrywkom piłkarskim stało się we Włoszakowicach popularną formą spędzania wolnego czasu.

Kolejną sekcją skupiającą szeroką rzeszę członków i sympatyków Towarzystwa była sekcja turystyki rowerowej. Do najczęściej organizowanych przez tę sekcję imprez należały rajdy i zloty. Najbardziej aktywni członkowie sekcji brali udział w imprezach ogólnopolskich organizowanych przez PTTK. Co roku uczestniczyli i nadal uczestniczą w Wysoko Kwalifikowanych Rajdach Rowerowych. Przy okazji Ogólnopolskiego Zlotu Turystów Kolarzy w 2003 r. członkowie włoszakowickiego Towarzystwa odwiedzili Lwów i na Cmentarzu Łyczakowskim złożyli hołd założycielom pierwszych gniazd sokolich.

Następna sekcja zrzeszająca członków Towarzystwa to sekcja piłki siatkowej kobiet i sekcja piłki siatkowej mężczyzn. Sympatycy siatkówki spotykali się w wynajętej sali gimnastycznej ZSO Włoszakowice. Ponadto organizowali coroczne amatorskie turnieje piłki siatkowej. Pierwszy turniej odbył się w 1997 r. Celem tej imprezy była popularyzacja rekreacyjnej gry w siatkówkę. Rozgrywki odbiły się szerokim echem w okolicznych miejscowościach i zainspirowały ich mieszkańców do tworzenia drużyn. Przez kilka lat organizowano turnieje piłki siatkowej o Puchar Prezesa Towarzystwa Gimnastycznego Sokół we Włoszakowicach. Turnieje te odbywały się przy okazji Rodzinnych Zlotów Sokoła w Boszkowie, gdzie Towarzystwo administruje boiskami do piłki siatkowej.

W 2000 r. powstała sekcja windsurfingu, która skupiała w swoich szeregach wąskie grono członków „Sokoła” organizujących imprezy regatowe i prowadzących naukę windsurfingu. Dysponowanie własną bazą nad Jeziorem  Dominickim przyciągnęło do współpracy kilkudziesięciu amatorów tej dyscypliny z Leszna i okolic.

W 2002 r. powstała sekcja sportów zimowych. Nieformalnie grupa miłośników narciarstwa istniała już od 2000 r. Duże zainteresowanie tą formą rekreacji spowodowało organizowanie przez Towarzystwo autokarowych wyjazdów na narty. W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie Towarzystwo zorganizowało w 2004 r. “I Mistrzostwa Gminy Włoszakowice w Narciarstwie Alpejskim”. W pierwszych zawodach uczestniczyło 80 zawodników w wieku od 6 do 60 lat.

W 2021 r. powołana została sekcja biegowa, która w dniu 31 grudnia 2021 r. zorganizowała Charytatywny Ultramaraton Włoszakowicki – towarzyski bieg na trasie prowadzącej po Gminie Włoszakowice o długości 81 km.

Działając poza sekcjami Towarzystwo wychodzi naprzeciw potrzebom mieszkańców Gminy Włoszakowice. Największą imprezą masową, którą organizowało Towarzystwo były „Wianki” w Boszkowie. Przez kilka lat w czerwcu nad Jeziorem Dominickim w Boszkowie gromadziły się tysiące ludzi, aby wraz z „Sokołami” powitać lato. Towarzystwo przygotowywało szereg konkursów dla dzieci i dorosłych. W celu propagowania aktywnego wypoczynku odbywał się Bieg z Wójtem Gminy Włoszakowice. Uczestnicy w rekreacyjnym tempie pokonywali trasę jednego kilometra wiodącą promenadą nad brzegiem jeziora. Wieczorem rozstrzygano konkurs na najładniejszy wianek i przy udziale wczasowiczów wypuszczano wianki na jezioro. W tym czasie można było obejrzeć również paradę łodzi żaglowych z iluminacją świetlną. Punktem kulminacyjnym był pokaz fajerwerków i zabawa taneczna.Obecnie, zgodnie z tradycją członkowie Towarzystwa biorą udział w różnego rodzaju obchodach rocznicowych na terenie Gminy Włoszakowice. Delegacje składają wiązanki kwiatów pod pomnikami i w miejscach pamięci narodowej. Towarzystwo aktywnie uczestniczy w życiu społecznym Gminy Włoszakowice.

W dniu 23 maja 2021 r. po długiej i ciężkiej chorobie zmarł jeden z inicjatorów reaktywowanego Towarzystwa oraz jego wieloletni prezes – ś.p. Leszek Jagodzik. Msza Święta żałobna odbyła się w dniu 26 maja 2021 r. w kościele parafialnym we Włoszakowicach. W uroczystościach pogrzebowych po raz pierwszy wziął udział poczet sztandarowy Towarzystwa z nowym sztandarem.

15 września 2021 Walne Zgromadzenie wybrało władze na lata 2021-2023. Nowym prezesem został Tomasz Pawłowski, a jego zastępcą – Łukasz Maciąg.

27 marca 2024 roku odbyło się Walne Zgromadzenie sprawozdawczo-wyborcze, podczas którego dokonano wyboru władz na kolejną kadencję, obejmująca lata 2024 – 2026. Prezesem ponownie wybrany został Tomasz Pawłowski, a jego zastępcą – Łukasz Maciąg.

Aktualnie Towarzystwo działa według opracowanego na każdy rok harmonogramu. Cyklicznie organizowane są:

• Mistrzostwa Gminy Włoszakowice w Narciarstwie Alpejskim i Snowboardzie,
• Międzynarodowy Turniej Piłki Nożnej Oldboys o Puchar Wójta Gminy Włoszakowice,
• Rodzinny Zlot Sokoła,
• Charytatywny Ultramaraton Włoszakowice.